شما روی یک قالیچه راه می روید ، زنگ در را فشار می دهید و … زپ !!! شوکه می شوید. یا در هوای سرد ، شما پس از ورود به داخل کلاه خود را بر می دارید و … لوبینگ !!! تمام موهای شما سیخ شده اند . چه اتفاقی افتاده است ؟ و چرا این اتفاق فقط در زمستان رخ می دهد ؟
پاسخ اینست:
الکتریسیته ساکن
برای درک الکتریسیته ساکن ، باید قدری در مورد ماهیت مواد بدانیم . به بیان دیگر مواد پیرامون ما از چه ساخته شده اند ؟
- « تمام مواد از اتمها تشکیل شده اند »
یک حلقه طلای خالص را در نظر بگیرید . آنرا دو نیم نموده و یک نیمه را کنار بگذارید . تقسیم کردن را مرتباً تکرار کنید . بزودی شما یک قطعه بسیار کوچک خواهید داشت که بدون میکروسکوپ دیده نمی شود . ممکن است که این تکه خیلی خیلی کوچک باشد ولی هنوز طلا است . اگر شما بتوانید به تقسیم کردن ادامه دهید ، سرانجام به کوچکترین ذره طلا دست خواهید سافت که اتم نامیده می شود . اگر شما تقسیم کردن را ادامه دهید ، اجزاء به دست آمده طلا نخواهد بود .
تمام چیزها در اطراف ما از اتم تشکیل شده است . تاکنون دانشمندان 115 نوع اتم کشف کرده اند . هر چیزی را که می بینید ، از ترکیبات متنوع این اتمها تشکیل شده است .ـ « اجزاء اتم »
پس اتمها از چه چیزهایی تشکیل شده اند ؟ در وسط هر اتم یک « هسته » وجود دارد . هسته اتم دارای دو جزء بسیار ریز به نام های « پروتون » و « نوترون » می باشد . ذرات بسیار ریز دوران کننده بدور هسته « الکترون » نامیده می شود .
115نوع اتم با یکدیگر متفاوتند چون تعداد الکترون ها ، پروتون ها و نوترون های آنها متفاوتند .
خوب است مدل اتم را بصورت منظومه شمسی تصور کنیم . هسته در مرکز اتم قرار دارد ، همانند خورشید در قلب منظومه شمسی . الکترونها به دور هسته می چرخند مثل سیارات دوار به دور خورشید . مانند منظومه شمسی ، هسته بزرگتر از الکترونهاست . اتم تقریباً فضای خالیست و الکترونها بسیار دور از هسته می باشند . علیرغم صحت کامل این مدل ، ما می توانیم از آن برای درک الکتریسیته ساکن استفاده نمائیم .
( توجه : مدل دقیق نشان می دهد که الکترونها دارای حرکت 3 بعدی به اشکال گوناگون می باشند که اربیتال نامیده می شود ، که ممکنست در مباحث بعدی به آن اشاره شود . )
ـ « بارهای الکتریکی »
پروتونها ، نوترونها و الکترونها با یکدیگر متفاوتند ، آنها هر یک خصوصیات منحصر به فرد خود را دارند . یکی از این خصوصیات بار الکتریکی است . پروتونها بار (+) دارند . الکترونها دارای بار منفی می باشند (ـ) . نوترونها هم که فاقد بار می باشند ، خنثی نامیده می شوند . میزان بار یک پروتونها برابر میزان بار الکترونست ، زمانی که تعداد پروتونهای یک اتم با تعداد نوترونهای آن برابر باشد ، اتم فاقد بار بوده و خنثی نامیده می شود .
ـ « الکترونها می توانند حرکت کنند »
در داخل هسته پروتونها و نوترونها محکم به هم چسبیده اند . در نتیجه هسته نمی تواند تغییر کند . ولی بعضی از الکترونهای خارجی ضعیف نگه داشته می شوند . آنها می توانند از یک اتم به اتم دیگر بروند . اتمی که الکترونهای خود را از دست داده است بار مثبت ( پروتون ) بیشتری (نسبت به الکترون ) دارد . این اتم بار مثبت دارد . اتمی که الکترون کسب می کند بار منفی بیشتری نسبت به اجزاء مثبت به دست می آورد . این اتم بار منفی دارد . اتم باردار « یون » نامیده می شود .
بعضی مواد الکترونهای خود را محکم نگه می دارند . الکترونها نمی توانند به راحتی از میان آنها عبور نمایند . این قسم مواد عایق نامیده می شوند . پلاستیک ، پارچه و هوای خشک عایقهای خوبی هستند . سایر مواد دارای چند الکترون نه چندان محکم هستند که به راحتی بین آنها جابجا می شوند . این گونه مواد رسانا نامیده می شوند . اکثر فلزات رساناهای خوبی هستند .
چگونه ما می توانیم الکترونها را از جایی به جای دیگر منتقل نمائیم ؟ یک راه بسیار معمول مالش دو جسم به یکدیگر است . اگر آنها از دو جنس متفاوت باشند و هر دو عایق باشند ممکنست الکترونها از یکی به دیگری منتقل گردد . مالش بیشتر ، حرکت بیشتر الکترونها و در نتیجه ایجاد بار بیشتر . ( دانشمندان معتقدند که مالش یا اصطکاک سبب حرکت الکترونها نمی شود ، بلکه تماس بین دو ماده سبب ایجاد این حالت می گردد . مالش تنها سبب افزایش سطح تماس می شود )
الکتریسیته ساکن نتیجه عدم توازن بین بارهای مثبت و منفی است .
ـ « تأثیر متقابل »
بارهای مثبت و منفی به صورت جالبی روی یکدیگر اثر می گذارند . آیا تاکنون نام « تأثیر متقابل » به گوشتان خورده است ؟
خب ، این واقعیت دارد . دو جسم با بارهای متفاوت یا متضاد ( مثبت و منفی ) یکدیگر را جذب می کنند ، یا به سمت هم کشیده می شوند ، اجسام با بارهای مشابه ( هر دو مثبت یا هر دو منفی ) یکدیگر را دفع می نمایند .
دفع بارهای مشابه
جسم باردار ، اجسام خنثی را نیز جذب می نماید . فکر کنید که چگونه می توان یک بادکنک را به دیوار بچسبانید . اگر شما بادکنک را با مالش آن بر روی موهایتان باردار کنید ، الکترون اضافی را جذب نموده و دارای بار منفی می شود ، نگه داشتن آن نزدیک یک شیء خنثی باعث تحریک بارهای موجود در آن جسم می شود . اگر جسم رسانا باشد ، بسیاری از الکترونها به سادگی به سمت دیگر می روند ، و تا حد امکان از بادکنک دور می شوند . اگر جسم عایق باشد ، الکترونهای موجود در اتم و مولکول فقط می توانند به صورت جزئی به سمت دیگر حرکت کنند و از بادکنک دور شوند . در هر صورت بارهای مثبت بیشتری کنار بادکنک منفی وجود دارد . تأثیر متقابل . بادکنک می چسبد . ( حداقل تا زمانیکه الکترونهای موجود روی بادکنک جدا شوند .) این فرایند برای اجسام خنثی یا باردار مثبت همانندست .
پس ارتباط همه این موارد با شوک چیست ؟ یا موهای پر از الکتریسیته ؟ وقتیکه شما کلاه پشمی تان را بر می دارید موهای شما را در خلاف جهت مالش می دهد . الکترونها از موهای شما به سمت کلاه می رود . حالا هر یک از تارهای موی شما دارای بار مثبت می باشد . بخاطر داشته باشید ، اجسام با بارهای مشابه یکدیگر را دفع می نمایند . بنابراین موها سعی می کنند تا حر ممکن از یکدیگر دور شوند . پس تا حد امکان راست شده و از هم دور می شوند . چه روز بدی برای موها !
اگر شما روی یک قالی راه بروید ، الکترونها از قالیچه به شما منتقل می شود . حالا شما الکترون اضافی دارید . زنگ در را لمس کنید و زپ !!! زنگ در رساناست . الکترونها از شما به زنگ در منتقل می شوند . شما شوکه می شوید . ما معمولاً به الکتریسیته ساکن در زمستان توجه می کنیم وقتیکه هوا بسیار خشک است . در تابستان ، هوا مرطوبتر است . آب موجود در هوا از حرکت سریع الکترونها جلوگیری می کند . بنابراین شما نمی توانید بار زیادی ایجاد کنید .
کار و فناوری دبیرستان (دوره اول)...
ما را در سایت کار و فناوری دبیرستان (دوره اول) دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : رمضانی fanavari1 بازدید : 136 تاريخ : شنبه 16 آذر 1392 ساعت: 11:58